Het begon met de woorden…
Via mijn lievelingstante maakte ik van dichtbij kennis met dementie. Als een stiekeme insluiper sloeg de dementie eerst ongemerkt en later genadeloos zijn slag bij mijn vrolijke, zelfstandige, hartelijke, eigenwijze en zorgzame tante Thea.
In vroeger tijden had ze met mijn oom een eigen zaak in de stad. Tante Thea had de touwtjes graag stevig in handen. In de familie werd ze ook wel liefgekscherend ‘Regeltheetje’ genoemd.
Ik ga even door, want ze was natuurlijk meer dan dat. Mijn oom en tante hadden zelf geen kinderen, maar wel een enorm netwerk. Familie, neefjes en nichtjes, een schare petekinderen, vrienden, buren, kennissen, medeondernemers… Iedereen kwam er graag. Thea draaide haar hand niet om voor een culinair hoogstandje voor grote gezelschappen. En als ze wist dat wij het druk hadden, bracht ze ons spontaan pannetjes met ‘niet normaal lekker’ eten. Met haar groene vingers zat ze altijd tussen de bloemen en bloeiende planten. Ze zag er graag mooi uit, maar kon zich evengoed met haar weergaloze humor verkleden als een vuilniszak (wel liefst met glitters). Mijn tante was iemand met wie je kon lachen en huilen.
En toen, uit het niets, kreeg ze vlak na elkaar twee kleine beroertes. En nam de insluiper in de vijftien jaren die volgden langzaam maar zeker bezit van haar.
Woorden kwijt
Het begon met de woorden. Er waren woorden kwijt. Niet per se woorden als kip of soep of jurk, maar wel het woord voor een plant als de geranium of de amaryllis. Dat soort woorden, of de namen van mensen: ze kon ze niet meer vinden, hoe ze ook zocht in haar normaal zo geordende hoofd. Verschrikkelijk vond ze dat. Een logopedist zou haar helpen. Maar jeetje, wat was het kleinerend voor haar om bij plaatjes op een scherm een ‘vis’, ‘tafel’ of ‘appel’ te moeten benoemen. ‘Ja hallo, ik ben toch geen kleuter!’ De oefeningen bleven liggen en de logopedist verdween uit beeld.
In die tijd was mijn jongste zoon net geboren. Tante Thea vond het geweldig om te tuttebellen met de kinderen en de jongens vonden het heerlijk om met haar te dollen. Samen de dingen bij hun naam te noemen. Zo deed ze vanzelf haar woordoefeningen en kreeg ze een rol van betekenis in het leven van mijn kinderen.
Maar die vermaledijde insluiper is geduldig en zijn vingers zijn lang, zoals je weet. Tijdens de etentjes die ze bleef organiseren werd de saus in de loop der jaren zouter, de vis minder gaar en de finesse en gespreksstof verdwenen. Het werd stiller. In haar hoofd. Om haar heen. Zeker toen mijn oom overleed.
Vervaagde jeugdherinneringen
Al die jaren had mijn tante niks willen weten over haar verlies van controle en decorum. Ze was een diva geworden in het verbloemen. Ook verdoezelde ze haar geheugenverlies (zelfs de herinneringen uit haar jeugd vervaagden). Dus begon ze haar herinneringen nieuw te maken. Hoe ze mijn oom had ontmoet. Waar ze gewoond hadden. En hij was er toch zomaar zonder iets te zeggen vandoor gegaan. Haar vader en moeder stonden regelmatig weer in de keuken. En dan wist ze het niet meer. Vaak pakte ik oude foto’s en hadden we het samen over wat er bij haar boven kwam. Ik hielp haar de woorden te vinden voor haar herinneringen. Dat bracht soms houvast, rust en herkenning.
De Schatbewaarder: herinnerboekje bij dementie
Ik weet inmiddels hoe waardevol het is voor iemand die lijdt aan dementie als herinneringen weer levend worden. Om woorden en beelden te geven aan de herinneringen uit je jeugd, de mensen uit je leven hun namen terug te geven. Als portretschrijver kan ik daar wat mee.
Daarom heb ik een herinnerboekje ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie. Hierin documenteer ik in een simpel en beeldend verhaal de levensgebeurtenissen die er voor die persoon toe doen. Zo’n overzichtelijk boekje kan rust, plezier, herkenning en houvast bieden.
Nieuwe gespreksstof
Bovendien reikt het mantelzorgers en andere bezoekers gespreksstof aan. Want zij staan soms – hoe begrijpelijk – net als hun dierbare met hun mond vol tanden. Het lukt niet altijd om mee te bewegen. Het boekje kan een sleutel zijn om de schatkist aan herinneringen weer een beetje open te breken. Daarom noem ik het de Schatbewaarder.
Hoe werkt de Schatbewaarder?
Met het herinnerboekje – klein, overzichtelijk en speels vormgegeven – kunnen we jouw dierbare helpen om de belangrijkste mensen en gebeurtenissen uit zijn of haar leven weer van zolder te halen. Deze breng ik tot leven in eenvoudige woorden en herkenbare beelden. Het ouderlijk huis met de sfeer van toen, wie was wie, een veilige plek tijdens de oorlog, de verkeringstijd, het bezoek van de koningin tijdens de watersnood, het werk waarmee hij of zij vertrouwd was… Ze krijgen een plek in de Schatbewaarder. Het boekje wordt gedrukt op stevig papier, zodat het gekoesterd en beduimeld mag worden en tegen een stootje kan. En zodat het vooral mag helpen de stilte te doorbreken en de woorden terug te vinden. En de insluiper niet zomaar alles te pakken krijgt.
Schatbewaarder maken
Wil jij ook herinneringen tot leven wekken voor een dierbare met dementie?
Neem gerust contact met me op om te bespreken of een persoonlijke Schatbewaarder van waarde kan zijn voor jouw dierbare. Ik herinner graag met jullie mee! In overleg kijken we hoe groot, klein of uitgebreid jullie boekje moet worden, hoeveel foto’s je erin wilt verwerken en hoe we de herinneringen van zolder kunnen halen.
Wil je meer weten?
Bel of mail me gerust!
Ik herinner graag met je mee.
Verhalen zichtbaar maken
Als portretschrijver maak ik verhalen van mensen zichtbaar. Omdat ik vind dat ieders verhaal de moeite waard is om te vertellen en te bewaren. Dat ieders verhaal boeiend en ongelofelijk waardevol is. Ook dat van jou.
Wil je weten wat voor verhalen ik nog meer tot leven wek in portretverhalen?
Kijk eens rond op mijn site, dan krijg jij misschien ook zin om mij jouw verhaal uit de doeken te doen!
